Verwarming en warmwater: hout en zon

Geen centrale verwarming
De lage warmtebehoefte van een passiefwoning maakt een centrale verwarming overbodig. Dat is het idee. De 'energienorm' van 15 kWh per m2 per jaar is zo gekozen dat een kleine warmtebron volstaat.

Pellet-kachel
Wij verwarmen onze woning met een houtpellet-kachel. Wij hebben gekozen voor de luchtgekoelde Ray Air-Plus van Wodtke. Zowel de kwaliteit als het design overtuigden ons. Die pelletkachel regelt zich volledig zelfstandig via een klok-thermostaat in de woonkamer.
Via het ventilatiesysteem (met warmteterugwinning) wordt de warmte door de woning verdeeld. De slaapkamers, badkamers en overloop blijven daardoor uiteraard een stuk koeler. In mijn kantoor hebben we daarom een kleine bijverwarming nodig. Op dit moment doen we dat met een kleine elektrische bijverwarming (met de capaciteit van een strijkijzer). Daarvoor zoeken we nog een duurzamere oplossing. Deze winter testen we de benodigde capaciteit.

Pellets zijn 'brokjes' geperst zaagsel. Wij gebruiken houtpellets van (onbewerkt) FSC-hout afkomstig uit de houtindustrie (den, spar). Kies pellets hoogwaardige kwaliteit die voldoen aan het DIN Plus norm: dat garandeert de energetische waarde, een laag as-gehalte (< 0,5%), geen toevoegingen of bindmiddel. In een kilogram pellets levert rond de 5 kWh op. Voor onze woning hebben we per jaar zo'n 50 à 60 zakken van 15 kg nodig (zo'n € 5,-- per zak). 2 kg pellets levert meer energie dan 1 m3 aardgas. Omdat hout een vernieuwbare, steeds weer aangroeiende grondstof is, zijn houtpellets een nagenoeg CO2 neutrale brandstof (op productie, verpakking en transport na dan).

Zonneboiler met luchtwarmtepomp.
Voor ons warmwater gebruiken we uiteraard een zonneboiler. In de winter en op bewolkte dagen verwarmen we het water bij met een in de boiler ingebouwde luchtwarmtepomp. Die luchtwarmtepomp gebruikt de warmte uit de woning voor warm water en koelt tegelijkertijd de bijkeuken. Wij gekozen voor de Viessmann Vitocal 160 omdat die goed afgestemd is op de zonnecollector. Na wat aanloopproblemen met de compressr en het afvullen van de zonnecollector werkt de boiler nu perfect. Opstartproblemen horen er trouwens bij als je nieuwe technologiën toepast. Juist dan is goede service van groot belang, en die werd door Viessmann en mijn installateur Oostelbos dan ook geleverd.

Aandachtspunten bij de keuze en plaatsing van de warmte-installaties
- Bepaal eerst de warmtebehoefte van de woning (PHPP) en kies pas daarna een passende warmtebron.
- Laat een 'warmteplan' maken, opdat ook de warmteverdeling optimaal is (hebben wij niet gedaan!).
- Door de lage warmtebehoefte is een bodem-warmte-pomp in veel gevallen een te grote investering.
- Let op met vloerverwarming: door de tragere reactietijd treedt is de kans op oververhitting mogelijk.
- Laat je goed adviseren: in de wereld van warmte- en warmwaterinstallaties zijn er veel mogelijkheden.
- Verken meerdere opties: elke installateur/adviseur heeft zijn eigen voorkeuren.

Let op met het koppelen van systemen!
In ons geval leverde koppeling van de pelletkachel met de boiler te veel onzekerheden. We maakten dan kans op te weinig capaciteit voor de ruimteverwarming, op geen verwarming als de boiler op temperatuur zou zijn of op geen warm water als de woonkamer reeds warm was. Naar veel wikken en wegen en allerlei alternatieven hebben we uiteindelijk gekozen voor van elkaar onafhankelijke systemen. Een andere oplossing was ook mogelijk: een groot buffervat geweest gestookt op zon en pellets. Maar dan was er ook een vloerverwarming, een versterkte constructie voor een vat van 2.000 liter water én een technische ketel nodig geweest. Onze oplossing bleek goedkoper. Bovendien hebben we nu een gezellige haard in de woonkamer.